"เพื่อไทย" วิพากษ์ร่างรัฐธรรมนูญ เป็นรัฐธรรมนูญฉบับกดหัวประชาชน รัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้งจะอ่อนแอ บริหารประเทศไม่ได้ อำนาจที่แท้จริงอยู่กับองค์กรและกลไกที่มุ่งสืบทอดอำนาจ อย่างไร้การตรวจสอบ ประชาชนขาดสิทธิและโอกาส เศรษฐกิจจะยิ่งตกต่ำ ความปรองดองจะเกิดได้ยาก
ตามที่คณะทำงานและสมาชิกพรรคเพื่อไทยหลายท่านได้รวบรวมความคิดเห็นและเสนอต่อคณะกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญ ทั้งด้วยวาจาและเป็นหนังสือมาโดยตลอดตั้งแต่ต้น โดยขอให้ปรับปรุงแก้ไข หลายประเด็นที่ขัดต่อหลักการประชาธิปไตยที่เป็นสากลและขัดต่อหลักนิติธรรม ต้องไม่สร้างองค์กรและกลไกที่มุ่งสืบทอดอำนาจและยิ่งสร้างความแตกแยก ต้องมีการปฏิรูปประเทศอย่างรอบด้านและเป็นรูปธรรม ต้องสร้างความสมานฉันท์โดยใช้หลักเมตตา ปรารถนาดี ให้อภัย และทำให้การบังคับใช้กฎหมายมีความเป็นธรรม ปราศจากอคติ ไม่มีสองมาตรฐาน นั้น
บัดนี้ คณะกรรมาธิการฯ ได้ยกร่างเสร็จสิ้นและเสนอสภาปฏิรูปแห่งชาติ (สปช.) เพื่อพิจารณาให้ความเห็นชอบ แต่ร่างรัฐธรรมนูญที่ร่างเสร็จสิ้นแล้วไม่ได้ตอบสนองข้อคิดเห็นเหล่านั้นแม้แต่น้อย กลับมีเนื้อหาแทบจะตรงกันข้าม และกระบวนการยกร่างในหลายขั้นตอน คณะกรรมาธิการฯ ก็ยังดำเนินการแบบปิดลับ ไม่โปร่งใส ไม่ต้องการฟังความเห็นจากสื่อมวลชนและสาธารณชนแต่อย่างใด
พรรคเพื่อไทยจึงเห็นว่า หากสภาปฏิรูปฯ ประสงค์จะให้ร่างรัฐธรรมนูญเช่นนี้ เป็นกฎหมายบังคับใช้ต่อไป ก็เป็นที่น่าห่วงใยอย่างยิ่งว่าประเทศชาติจะยิ่งตกอยู่ในวงจรอุบาทว์อย่างไม่สิ้นสุด และจะมีแต่ความขัดแย้งในทุกระดับซึ่งเป็นผลโดยตรงจากร่างรัฐธรรมนูญนี้ ด้วยเหตุผลดังต่อไปนี้
1) การสืบทอดอำนาจ ขัดหลักการประชาธิปไตยพื้นฐาน ไม่เห็นหัวประชาชน
1.1 การสร้างระบบเลือกตั้งและกลไกจำกัดอำนาจการทำงานตามปกติของรัฐบาลและสภาผู้แทนราษฎรอย่างไม่เคยปรากฏมาก่อน เพื่อให้ได้รัฐบาลที่อ่อนแอเป็นตัวแทนของประชาชนและประเทศในการแก้ปัญหาทั้งภายในประเทศและในความสัมพันธ์กับต่างประเทศไม่ได้
1.2 การเปิดโอกาสให้มีนายกรัฐมนตรีที่มากจากคนนอก คือ ไม่ต้องเป็นผู้แทนราษฎร ก็เพื่อให้สัมพันธ์กับการทำให้มีรัฐบาลที่อ่อนแอ เพื่อให้ประเทศถูกปกครองโดยนายกรัฐมนตรีที่ไม่มีความยึดโยงและรับผิดชอบใดๆ กับประชาชน เป็นช่องทางของการสืบทอดอำนาจอย่างชัดเจน
1.3 การกำหนดให้สมาชิกวุฒิสภา 123 คนจาก 200 คน ไม่ได้มาจากการเลือกตั้ง ทั้งๆ ที่วุฒิสภามีอำนาจมาก ยิ่งกว่าสภาผู้แทนราษฎร เพราะสามารถแต่งตั้งถอดถอนผู้ดำรงตำแห่งสำคัญๆ ในรัฐธรรมนูญได้ มีอำนาจอนุมัติกฎหมาย ร่วมพิจารณาและให้ความเห็นชอบในการแก้ไขรัฐธรรมนูญ ฯลฯ อีกทั้ง ส.ว.ชุดแรกก็มาจากการสรรหาของคณะรัฐมนตรีชุดปัจจุบัน เพื่อเป็นช่องทางสืบทอดอำนาจและสนับสนุนกระบวนการดังกล่าว
1.4 การกำหนดให้มีคณะกรรมการยุทธศาสตร์การปฏิรูปและการปรองดองแห่งชาติ เพื่อสืบทอดอำนาจ โดยคณะกรรมการที่มีจำนวน 22 คนซึ่งรวมเอาผู้บัญชาการทหารสูงสุด ผู้บัญชาการทหารบก ผู้บัญชาการทหารเรือ ผู้บัญชาการทหารอากาศ ผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติไว้ด้วย และยังมีผู้ทรงคุณวุฒิอีก 11 คนที่ในระยะเริ่มแรกจะได้รับการแต่งตั้งจากสภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) ชุดปัจจุบัน ซึ่งรวมกันก็มีจำนวน 16 จาก 22 คนแล้ว เท่ากับมีจำนวนเกิน 2 ใน 3 ดังนั้นจึงสามารถมีมติใช้อำนาจกระทำการใดๆ ที่มีความจำเป็นเพื่อรักษาความสงบของชาติ ฯลฯ ในช่วง 5 ปีแรกได้ ไม่ว่าจะมีผลบังคับในทางนิติบัญญัติ หรือบริหาร โดยร่างรัฐธรรมนูญให้ถือว่าการกระทำและการปฏิบัติตามการกระทำนั้น เป็นสิ่งที่ชอบด้วยรัฐธรรมนูญ ชอบด้วยกฎหมายและเป็นที่สุด
ดังนั้น คณะกรรมการยุทธศาสตร์ฯ ที่เกิดขึ้นก่อนการเลือกตั้งและมีจำนวนมากถึง 2 ใน 3 จึงเป็นการสร้าง “ซูเปอร์องค์กร” เพื่อสืบทอดอำนาจอย่างเป็นรูปธรรม เพราะอยู่เหนือฝ่ายนิติบัญญัติและฝ่ายบริหาร การจะมีสถานการณ์ตามที่ร่างรัฐธรรมนูญกำหนดไว้หรือไม่นั้น ก็ขึ้นอยู่กับความเห็นของเสียง 2 ใน 3 ที่ตั้งไว้แล้วดังกล่าว แทนที่จะให้ระบบปกติแก้ปัญหาตามระบอบประชาธิปไตยจนเป็นบรรทัดฐานและเป็นการตกผลึกของประชาชนในสังคม กลับยิ่งเชื้อเชิญวงจรอุบาทว์ต่อไปแม้เมื่อพ้น 5 ปีไปแล้ว เพราะไม่ยอมรับว่าระบบปกติแก้ปัญหาได้ถ้าทุกองค์กรร่วมกันทำหน้าที่ของตนตามกฎหมายและไม่ใช้อคติ นอกจากนี้ยังแสดงให้เห็นธาตุแท้ของคณะกรรมาธิการฯ ว่า ต้องการให้มีรัฐบาลและสภาผู้แทนราษฎรที่อ่อนแอ ก็เพื่อให้คณะกรรมการยุทธศาสตร์ฯ ที่สืบทอดจากการรัฐประหาร สามารถเข้าแทรกแซงและยึดอำนาจไปจากรัฐบาลและรัฐสภาได้
1.5 การกำหนดให้ศาลรัฐธรรมนูญ องค์กรอิสระ และองค์กรต่าง ๆ ที่ถูกตั้งไว้ในช่วงการรัฐประหาร และภายหลังการเลือกตั้ง เป็นกลไกที่มีอำนาจเหนือฝ่ายบริหารและนิติบัญญัติ การวางกลไกเช่นนี้ เป็นการตอกย้ำและเสริมสร้างระบบขัดขวางการทำงานของรัฐบาลและสภาที่สืบเนื่องมาจากรัฐธรรมนูญ 2550 ทั้งในแง่ที่มาและอำนาจหน้าที่ เพื่อมุ่งหมายให้รัฐบาลและสภาอ่อนแอไม่สามารถทำงานเพื่อประชาชนตามนโยบายที่หาเสียงได้ และเพื่อบีบให้พรรคการเมืองส่วนหนึ่งต้องไปศิโรราบสนับสนุนให้บุคคลที่มิได้มาจากการเลือกตั้ง จัดตั้งรัฐบาล
1.6 การเพิ่มองค์กรและคณะกรรมการใหม่ๆ ไว้ในร่างรัฐธรรมนูญอีกไม่น้อยกว่า 20องค์กร เห็นได้ชัดว่าเพื่อตอกย้ำเป้าหมายของการให้มีรัฐบาลและสภาผู้แทนราษฎรที่อ่อนแอ องค์กรเหล่านี้จะเป็นองค์กรที่ครอบงำการทำงานของหน่วยงานที่มีอยู่ตามปกติ จนยิ่งจะมีแต่ความขัดแย้ง สิ้นเปลืองค่าใช้จ่ายที่มาจากภาษีของประชาชน และการทำงานของหน่วยงานปกติจะไร้ประสิทธิภาพ ขอให้จับตาดูองค์กรเหล่านี้เพราะจะเป็นที่รองรับกลุ่มบุคคลที่ปฏิเสธอำนาจของประชาชนผ่านการเลือกตั้งต่อไป
1.7 การกำหนดให้รัฐธรรมนูญแก้ไขได้ยากมาก จนผู้ที่มาจากการเลือกตั้งของประชาชนไม่อาจแก้ไขปรับปรุงให้เหมาะสมกับสภาพการณ์ที่เปลี่ยนไปได้เลย เพราะนอกจากจะมีการเพิ่มเติมกระบวนการขั้นตอนต่างๆ ให้ยุ่งยาก รวมทั้งการตรวจสอบจากศาลรัฐธรรมนูญแล้ว ยังต้องใช้เสียง 2 ใน 3 ของรัฐสภาซึ่งมี 650 คน แทนที่จะเป็นเสียงข้างมากเช่นรัฐธรรมนูญฉบับก่อนๆ ทุกฉบับ และเมื่อมี ส.ว.ที่มาจากการสรรหาถึง 123 คนแล้ว การแก้ไขก็แทบจะเป็นไปไม่ได้
2) การทำเป็นอ้างหลักนิติธรรมและนิยามความหมาย แต่เนื้อหาหลักกลับทำลายหลักนิติธรรมทั้งหมด
2.1 การกำหนดให้การใช้อำนาจในกรณีจำเป็นของคณะกรรมการยุทธศาสตร์ฯ ครอบคลุมได้ทั้งทางนิติบัญญัติและบริหาร และให้ถือว่าชอบด้วยรัฐธรรมนูญ ชอบด้วยกฎหมายและเป็นที่สุด ขณะที่ในหลักการ (ร่างมาตรา 3) กำหนดให้ทุกองค์กรตามรัฐธรรมนูญต้องปฏิบัติตามหลักนิติธรรม และยังกำหนดอีกว่า (ร่างมาตรา 205) หลักนิติธรรมมีหลักการพื้นฐาน 5 ประการ เช่น การคุ้มครองศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ สิทธิ เสรีภาพและความเสมอภาค บุคคลมีสิทธิในการปกป้องตนเองเมื่อสิทธิ หรือเสรีภาพถูกกระทบ การตรวจสอบการใช้อำนาจรัฐ ความเป็นอิสระของศาล ฯลฯ ถ้าสิทธิ เสรีภาพของบุคคลใดถูกกระทบจากการกระทำที่ไม่ชอบขององค์กรใดตามรัฐธรรมนูญโดยเฉพาะฝ่ายบริหารและนิติบัญญัติที่มาจากการเลือกตั้งแล้ว องค์กรหรือบุคคลในองค์กรนั้นย่อมถูกร้องเรียน ร้องทุกข์ ฟ้องร้องดำเนินคดีได้ แต่ถ้าเป็นคณะกรรมการยุทธศาสตร์ฯ และผู้ปฏิบัติตามคำสั่งของคณะกรรมการยุทธศาสตร์ฯ ที่กล่าวมาข้างต้น ซึ่งนอกจากจะยึดอำนาจบริหารและนิติบัญญัติไปแล้ว แม้ทำไม่ชอบด้วยประการทั้งปวง ร่างรัฐธรรมนูญนี้ก็ถือว่าชอบหมดและเป็นที่สุดอีกด้วย ไม่สามารถไปร้องทุกข์ ดำเนินคดีใดๆ ได้เลย และแม้แต่คณะกรรมการยุทธศาสตร์ฯ จะแก้ไขรัฐธรรมนูญ หรือกฎหมายใดใช้ย้อนหลังเป็นโทษทางอาญาแก่บุคคลใด ซึ่งขัดต่อหลักพื้นฐานของหลักนิติธรรมที่ร่างรัฐธรรมนูญกำหนดไว้ ก็ถือว่าชอบด้วยรัฐธรรมนูญและเป็นที่สุดเช่นกัน การใช้อำนาจของคณะกรรมการยุทธศาสตร์ฯ จึงทำได้ตามใจชอบโดยไม่ต้องถูกตรวจสอบหรือต้องมีความรับผิดชอบใดๆ
2.2 การกำหนดให้ประกาศและคำสั่งของคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) หรือหัวหน้า คสช. หรือการปฏิบัติตามประกาศและคำสั่ง เป็นสิ่งที่ชอบด้วยกฎหมาย ชอบด้วยรัฐธรรมนูญ และเป็นที่สุด และห้ามฟ้องร้องอีกด้วย ถือเป็นการล้มล้างหลักนิติธรรมที่อ้างไว้โดยบริบูรณ์ เมื่อประสงค์จะกำหนดเช่นนี้ ก็อย่าไปกล่าวถึงหลักนิติธรรมและความหมายเลยจะดีกว่า เพราะไม่เป็นการเสแสร้างหลอกลวง กรณีนี้ก็เหมือนกับกรณีคณะกรรมการยุทธศาสตร์ฯ โดย คสช.แปลงร่างไปอยู่ในร่างรัฐธรรมนูญใหม่ในรูปของคณะกรรมการยุทธศาสตร์ฯ โดยไม่ต้องคำนึงถึงหลักนิติธรรมและความรับผิดชอบใดๆ ในกรณีที่กลั่นแกล้งคน หรือละเมิดสิทธิ เสรีภาพ หรือทำลายความเสมอภาคของบุคคล หรือทำลายความเป็นอิสระของศาล สรุปคือ ฝ่ายเผด็จการที่ทำลายหลักกฎหมายและหลักนิติธรรม ร่างรัฐธรรมนูญนี้ให้ถือเป็นอันชอบด้วยรัฐธรรมนูญ เป็นที่สุด ห้ามฟ้องร้อง แต่ถ้าเป็นผู้ที่มาจากการเลือกตั้งของประชาชน ต้องถือว่ากระทำขัดต่อรัฐธรรมนูญ ผิดกฎหมายและต้องรับผิดชอบทุกอย่าง จะมีรัฐธรรมนูญแบบนี้ไปเพื่ออะไร
3) การจำกัดสิทธิของผู้เคยถูกตัดสิทธิทางการเมือง หรือเคยถูกถอดถอนออกจากตำแหน่งมาแล้วในการเข้าสู่ตำแหน่งทางการเมือง ทั้งๆ ที่ผู้ที่เคยถูกถอดถอนหรือถูกตัดสิทธิทางการเมืองในอดีตเกือบทั้งหมดไม่มีโอกาสในการต่อสู้คดีและถูกลงโทษย้อนหลัง จึงเป็นการลงโทษซ้ำในความผิดที่เขาไม่ได้กระทำ และไม่มีการดำเนินกระบวนการพิจารณาตามหลักนิติธรรมแต่อย่างใด และต้องไม่หมายรวมถึงผู้ที่ถูกถอดถอนออกจากตำแหน่งตามรัฐธรรมนูญโดยกระบวนการที่ไม่ปกติที่ผ่านมา มิฉะนั้นบทบัญญัติดังกล่าวก็มีขึ้นเพียงเพื่อสกัดกั้นบุคคลจากพรรคการเมืองหนึ่งพรรคการเมืองใดเป็นการเฉพาะนั่นเอง
โดยสรุป ร่างรัฐธรรมนูญฉบับนี้ร่างขึ้นในบรรยากาศแห่งการเสแสร้งรับฟังความคิดเห็นในระดับหนึ่งเพื่อให้ดูชอบธรรม แต่ไม่สนใจข้อเสนอแนะที่ให้ยึดหลักสากลและเชื่อมั่นในวิจารณญาณของประชาชน ใช้กลไกประชาธิปไตยและกลไกของรัฐที่มีแก้ไขปัญหาต่างๆ อย่างเป็นธรรม ไม่เลือกปฏิบัติ การยกร่างก็กระทำแบบปิดลับ ขาดความโปร่งใส จนได้ร่างรัฐธรรมนูญที่แย่กว่าร่างเดิม มุ่งเน้นการสืบทอดอำนาจและสร้างองค์กรต่างๆ ขึ้นมากมาย เพื่อครอบงำรัฐบาลที่ถูกออกแบบมาให้อ่อนแอ กำหนดให้ผู้ที่มาจากการเลือกตั้งต้องถูกตรวจสอบและรับผิดชอบทุกอย่าง แต่คณะรัฐประหารและองค์กรสืบทอดอำนาจทำอะไรก็ได้ทุกอย่าง โดยให้ถือว่าชอบด้วยกฎหมายและชอบด้วยรัฐธรรมนูญหมดและเป็นที่สุด ห้ามฟ้องร้อง องค์กรที่มาจากการเลือกตั้งต้องดำรงตนอยู่ในหลักนิติธรรม แต่องค์กรที่ไม่ได้มาจากการเลือกตั้งอยู่นอกหลักนิติธรรมได้ ที่กล่าวนี้ยังไม่รวมถึงเนื้อหาของกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญที่จะกำหนดอำนาจหน้าที่ขององค์การต่างๆ ตามรัฐธรรมนูญ รวมทั้งคณะกรรมการยุทธศาสตร์ฯ ที่อาจจะหมกเม็ดอีกมากและบรรยากาศในการจัดทำจะยิ่งไม่โปร่งใส เพราะคณะกรรมาธิการที่มีนายบวรศักดิ์ อุวรรณโณ เป็นประธาน เป็นผู้ยกร่าง
ร่างรัฐธรรมนูญฉบับนี้จะทำลายหลักการอันดีงามที่ประเทศเคยยึดถือ และยังทำให้ความคิดแบบเผด็จการอำนาจนิยมสามารถกดหัวประชาชนต่อไป ยากที่ประเทศจะกลับคืนสู่สันติสุขได้ จึงขอให้ทุกฝ่ายช่วยกันไตร่ตรองและหาทางแก้ไข อย่าดึงดันจนเกิดวิกฤตอีกเลย.
พรรคเพื่อไทย
27 สิงหาคม 2558
